Deprem Yansımaları: Borsa Yatırımcıları | Haber sitesi PolitikYol

6 Şubat’taki deprem sadece ağır kayıp ve yaralanmalarla sonuçlanmadı. Aynı zamanda deprem sonrası birçok borsa yatırımcısının yatırımları zarar gördü. Borsanın üçüncü gününde oluşan kayıplar nasıl telafi edilecek? Finans ve bankacılık uzmanı Prof. Dr. Yargıç Hazar yazdı.

Merhaba,

Böyle üzücü bir olayın etkisinde bu platformda ilk yazımı yazdığım için çok üzgünüm. Geçmedi demek çok zor, etkilerinin daha uzun yıllar devam edeceğini biliyorum. Nasıl? Yaklaşık 23 yıl önce yaşadığımız Gölcük depreminin anıları bugün olduğu gibi hala hafızamdadır.

Bir yandan hayatımıza devam ediyoruz. Geride kalanların yaralarını sarmak ve iyileştirmek için çalışıyoruz.

Bu hafta finansçı olarak ilk ne yazmalıyım? Düşündüm. Pek çok soru var elbette bunlardan biri de vatandaşların tasarruflarıyla ilgili.

Bildiğiniz gibi finansal döngünün ana unsurları; piyasalar, işlemler, piyasa araçları, piyasa katılımcıları. Bugünkü konumuz, özellikle bu kaos ortamında finans piyasasındaki yatırımcılar.

Deprem, 10 ili kapsayan bir bölgede anlatılmamış bir yıkıma neden oldu. 06 Şubat 2023 Pazartesi günü saat 04:17 sıralarında meydana gelen afetin sabahı deprem bölgesi dışında farklı bir şekilde de olsa yaşam başladı. Borsa İstanbul’da da işlemler başlatıldı. İnsanların deprem bölgesindeki yatırımları, sahipsiz bir şekilde piyasanın seyrini etkilemeye başladı. Piyasa o kadar hareketliydi ki devre kesiciler uygulandı.

Bu gün birçok borsada işlemlerin durdurulması gerektiğine dair bir uyarı geldi. Çünkü depremin olduğu bölgede hayatını kaybeden, yaralanan ve piyasayla baş edemeyen çok sayıda insan oldu ve bunların bir kısmı yatırımcı konumuna geldi. Aşağıdaki tablo, 2023 yılı Ocak ayı sonu itibarıyla depremden etkilenen illerdeki yatırımcı sayıları ve portföy büyüklüklerini göstermektedir.

İlk bakışta tabloya göre 381.000 hesap sahibi olduğu düşünülebilir. Ama gerçekte bu sayı çok daha fazladır. Nasıl?

Birincisi, deprem bölgesinde yaşayan, ancak hesapları başka illerde olan insanların olduğunu tahmin etmek kolaydır. Bu durumun çeşitli nedenleri vardır. Birkaç örnek vermek gerekirse şu şekilde özetleyebiliriz. Özellikle dönemsel olarak atanan görevliler (öğretmen, asker, polis vb. devlet çalışanları) başka bir ilde hesap açtıktan sonra deprem bölgesindeki bir ile görevlendirildiklerinde hesaplarını tutmazlar. Tersi de gerçekleşir. Yani deprem bölgesinde yaşamayıp deprem anında çeşitli nedenlerle (tatil, görev vb.) bu bölgeye gidenler bulunmaktadır. Birikimlerinin bilinmesini istemeyen yatırımcılar var, başka illerde hesap açanlar da var.

Deprem bölgesindeki bir aracı kurumun hesabı olduğu halde deprem bölgesi dışında olduğu halde aracı kurumun depremden zarar görmesi nedeniyle işlemlere erişim sağlanamadığı bir durum söz konusudur. Diğer bir durum da özellikle 1980-1990’lı yıllarda Anadolu’nun büyük bir bölümünde aracı kurumların olmaması nedeniyle bazı büyük şehirlerde (deprem bölgesi dışında) hesaplar açılmış ve bu durum istatistiklere yansımıştır. Tabii ki, başka birçok senaryo var. Bu saydıklarım sadece ilk etapta aklıma gelenler.

381 bin resmi hesap bilgisi bu kadar küçük olmasa da bahsettiğimiz sebeplerden dolayı istatistiklere yansıtılamayan durumlar var. Ayrıca, tek bir yatırımcı da olsa, öncelikle yatırımcıların haklarını korumayı amaçlayan finansal sistem, yatırımcı güveni açısından oldukça önemlidir.

Sonuç olarak, birçok yatırımcı hesabı felaketin ardından sahipsiz kaldı ve ciddi kayıplar yaşadıklarını tahmin etmek zor değil. Şimdi soruyorum, deprem sonrası açık kalan ve 3. gününde durdurulan borsada bu kişilere yönelik haksızlık nasıl düzeltilecek?

Bir an önce cevaplanması gereken sorulardan sadece biri. Gelecek hafta görüşmek dileğiyle.

Sağlıklı olun, huzurlu kalın. . .

“Unutmak doğaldır, önemli olan yaşananlardan çıkarılan dersleri unutmamaktır.”