Seçimle İlgili Hukuki Hususlar II: Anayasamıza göre Cumhurbaşkanı için uygunluk ve görev süresi sınırları

Sayın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın yeniden Cumhurbaşkanı seçilme şansı yok. YSK, geçici aday listelerini hazırlarken bu resen incelemeyi yapmakla yükümlüdür.

Seçilme hakkı, bir seçime katılarak söz konusu pozisyonlara kimlerin hak kazanabileceğini açıklamak için kullanılan yasal bir niteliktir. Anayasa ve kanunların öngördüğü şartları taşıyanlar da seçilebilecektir.

Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde cumhurbaşkanlığına aday gösterilebilecekler için Anayasamız özel şartlar koymuş; Milletvekili seçilmenin iki şartını ağırlaştırdı, gerisini aynı bıraktı: milletvekili seçilmek için yeterli olan 18 yaşını 40’a çıkardı; İlkokul mezunu olmak yetersiz görülüyordu ve yüksek öğrenim şartı aranıyordu.

Milletvekili seçilme şartları ile aynı bırakılan şartlar, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak, askerlik yapmamak, Cumhuriyet tarafından verilmiş hürriyeti bağlayıcı veya hürriyetten yoksun bırakma kararına sahip olmamaktır. yargı (Madde 53). TSC).[1]Taksirle, yüz kızartıcı suçlarla (zimmet, zimmet, zimmet, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni suistimal, hayali iflas gibi) hariç olmak üzere toplam 1 yıl ve daha fazla hapis ve ağır hapis cezalarına mahkum olmamak ) , kaçakçılık, resmi pazarlık, satmaya teşebbüs, devlet sırlarını ifşa, terör eylemlerine katılma ve bu tür fiillere tahrik ve teşvik suçlarından hüküm giymemiş olmak.[2]

6271 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Seçimi Kanunu’nun 6. maddesi seçimlere katılma hakkı ile ilgili olarak yukarıda saydıklarımızın dışında bir şey tanımlamamaktadır. Ancak Ay 101/2 md. 6271 sayılı Kanun’un 3/2 maddesinde ise “Bir kişinin en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebileceği” belirtilmiştir. Anayasa, vatandaşların iki dönemden fazla cumhurbaşkanı seçilmesini yasaklıyorsa, iki dönemden fazla seçilen vatandaşlar aday olamaz. Çünkü seçilemeyen aday olamaz.

Bu nedenle, bir seçim koşulu olarak, ek bir soru ortaya çıkar. 6271 sayılı Kanun’un 9. maddesi uyarınca, bir kişinin iki defadan fazla Cumhurbaşkanı seçilmesini yasaklayan anayasal hükmün, re’sen adayların uygunluk ve adaylık koşulları açısından değerlendirilmesinde yer alması gerekmektedir. Ayrıca bu yasak hükmüne, YSK tarafından yayımlanacak geçici aday listelerine de itiraz edilebilir.

Peki, ikinci dönemi sona ermek üzere olan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ı yukarıdaki yasak bağlar mı? Şüphesiz bağlantılar.

Cumhurbaşkanlarının görev süresi, yetkileri artırıldığı için sadece yetkili başkanlar için getirilmedi. Bu tür kısıtlamalar, popüler seçimin güçlü etkisine ve gücün kişileştirilmesi tehlikesine karşı tasarlanır.

31 Mayıs 2007 tarihli Cumhurbaşkanının halk tarafından seçilmesine ilişkin Anayasada değişiklik yapan 5678 sayılı Kanun,Başkanın görev süresi beş yıldır. Bir kişi en fazla iki kez Başkan seçilebilir. AI kuralı. 101. maddesine eklenmiştir. 19.01.2012 tarihinde 6271 sayılı Cumhurbaşkanlığı Seçimi Kanunu da tekrarlanmıştır. 2017 tarihli ve 6771 sayılı Anayasa Değişikliği Kanunu ile Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine geçiş için birçok maddede değişiklik yapılmasına rağmen, 101. maddede yer alan görev süresi ve sürelere ilişkin hüküm değişmemiştir.

Nitekim 2017 yılında yapılan değişikliklerde bu hüküm yer almadığı için doğal olarak 6771 Sayılı Kanunun gerekçesinde de bu hükme ilişkin bir açıklama bulunmamaktadır. Bu, bu planın başkanlık hükümet sistemi için tipik olmadığı anlamına gelir. Bu durumda sürenin 2017 yılında başlayacağı iddiaları hukuken haklı sayılamaz. Çünkü kural 2017’de değil 2007’de getirildi.

Ayrıca, 2017 değişiklikleri sırasında, görevdeki bir önceki görev süresinin dikkate alınmayacağı bir geçiş anlaşması yoktu. Diğer bir deyişle, Anayasa’da görevde bulunan cumhurbaşkanları için son başvuru tarihinin hangi tarihten itibaren hesaplanacağına ilişkin özel bir geçici hüküm bulunmamaktadır. Yukarıdaki kuralın istisnası ancak geçici bir geçiş anlaşması ile yapılabilir.

Bu ortadan kalktığı için eski cumhurbaşkanları da dahil olmak üzere tüm vatandaşlar aday oldukları tarihte yapılacak hesaplama ile mevcut hükme tabidir. Nitekim Anayasa Mahkemesi 2012 tarihli kararında (E. 2012/30, K. 2012/96) iki dönem kuralının eski ve yeni cumhurbaşkanı için hem bir hak hem de bir görev sınırlaması olduğunu tartışmasız bir şekilde tespit etmiştir. bir geçiş hükmü getirilmedikçe. [3]

İki periyot kuralına tek istisna AY 116/3.md. İsteği dışında seçimlere devam edilirse ve cumhurbaşkanı ikinci döneminde ise tekrar aday olabilir.. Bunun dışında bir istisna olmadığı için Sayın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın bir daha cumhurbaşkanı seçilme şansı yok.

Cumhurbaşkanlığı sisteminde görev süresinin iki dönem olduğu, önceki hükümet sistemlerinde yapılan görevlerin sayılmaması gerektiği argümanına cevap vermek isterim. Yetki ve yetkilerin birlikte güncellenmesi mantığına dayanan bu iddiayı destekleyecek açık bir hüküm yoktur. Hiç kimse akademik düşüncesini anayasanın doğrudan hükmünün üstüne koyamaz. Kanunlar okunurken açık anlamları göz ardı edilerek yorumlanmaz. Ancak belirsizlik durumunda, normun amacı dikkate alınarak kelimenin anlamı yapılabilir.

Cumhurbaşkanlarının görev süresi, yetkileri artırıldığı için sadece yetkili başkanlar için getirilmedi. Bu tür kısıtlamalar, popüler seçimin güçlü etkisine ve gücün kişileştirilmesi tehlikesine karşı tasarlanır. Bu nedenle süre sınırlamaları, cumhurbaşkanının halk tarafından seçileceği hükmüne bağlanmıştır.

Başkanın halk tarafından seçildiği ancak yetkilerinin büyük ölçüde değiştiği birçok hükümet sisteminde benzer süre sınırlamaları mevcuttur. Cumhurbaşkanlığı, yarı başkanlık ve hatta cumhurbaşkanının halk tarafından seçildiği parlamenter sistemlerde süre sınırlaması, yetkinin kişileştirilmesine karşı yaygın olarak kullanılan bir formüldür. Bir hükümet sisteminde gerekli, diğerinde gereksiz olarak görülemez.

İki periyot kuralına tek istisna AY 116/3.md. İsteği dışında seçimlere devam edilirse ve cumhurbaşkanı ikinci döneminde ise tekrar aday olabilir.. Bunun dışında bir istisna olmadığı için Sayın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın bir daha cumhurbaşkanı seçilme şansı yok. YSK, geçici aday listelerini hazırlarken bu resen incelemeyi yapmakla yükümlüdür.

—

[1] 76. Anayasa’da milletvekili olabilmenin şartlarından biri olan memuriyet yasağı, 5237 sayılı yeni Türk Ceza Kanunu’nda yer almamaktadır. Haklar.” Bu yönüyle fiili durum olma özelliğini de kaybetmiştir.

[2] Milletvekili seçilmeye engel mahkûmiyetler, mevzuatımızda süresiz hak mahrumiyeti getirmez ve AY 76/2’de özel sayılmayan suçlardan TC 53’e göre verilen mahrumiyet kararları, infazı ile sona erer. cümle. AY 76/2’de özel olarak sıralanan başka bir grup suçtan hüküm giyebilmek için 5352 Sayılı Ceza Kanunu’nun 13/A maddesi uyarınca sağlanan hakların iadesine karar verilmesi gerekir.

[3] Karar tarihi: 15.06.2012.