Süper uygulamalar ne kadar süper?

Sundukları hizmetlerin çeşitliliği nedeniyle genellikle olumlu algılanan süper uygulamaların olumsuz etkilerini görmezden gelmek mümkün mü?

BlackBerry CEO’su Mark Lazaridis, 2010 Mobil Dünya Kongresi açılış konuşmasında BlackBerry ekosistemindeki uygulama geliştirme düzeyini belirtmek için “süper uygulama” terimini kullandı. Lazaridis süper uygulamaları, veri bağlantılarından daha iyi yararlanan, süreçlerin diğer uygulamalarla daha hızlı entegre olmasına izin veren (genellikle uygulamadan uygulamaya geçmeden) ve kullanıcıların onlar olmadan nasıl yaşayabileceklerini merak etmelerini sağlayan uygulamalar olarak tanımladı.

İlk Süper Uygulama: WeChat

Modern anlamda ilk süper uygulama olarak kabul edilen WeChat, 2011 yılında Çin’de bir mesajlaşma uygulaması olarak lanse edildi. Tencent, kullanıcıları uygulamaya daha fazla bağlamak için hizmetlerini artırdıkça büyüyen bir uygulama olan WeChat’te kullanıcıların saatler harcadığını görmek, artık ödemelerden taksi çağırmaya, test puanlarını kontrol etmekten kredi başvurusuna kadar birçok amaç için kullanılıyor.

Statista’ya göre, 2021’in son çeyreğinde aylık 1.268 milyar aktif kullanıcı sayısına sahip olan WeChat, teknoloji sektöründeki birçok gelişmenin öncüsü olarak kabul ediliyor. Çin’de Alipay, Japonya’da Line, Endonezya’da Grab ve Gojek, Hindistan’da Paytm’in WeChat’in açtığı yol sayesinde giderek büyüdüğü söyleniyor.

batının süperleri

WeChat gibi Tencent tarafından geliştirilen bir uygulama olan Asyalı süper uygulamalarla aynı anlayışın sosyal ağlardaki yansıması haline gelen TikTok’un Batılı sosyal medya platformlarının çoğunda köklü bir dönüşüme yol açtığı biliniyor. Facebook, Instagram ve WhatsApp’ın sahibi Meta’nın kurucusu Mark Zuckerberg, şirketin TikTok ile benzeri görülmemiş bir rekabete girdiğini duyurdu ve Twitter’ı satın alan Elon Musk, Twitter’ı Batı’nın WeChat’i yapmayı hedefliyor; Snap CEO’su Evan Spiegel, Musk’ın yaklaşımını desteklemekle kalmıyor, Snapchat’in de aynı yolda olduğunu söylüyor.

100 milyon kullanıcıya sahip Batılı sosyal medya ve teknoloji devlerinin Doğu’da yaşananlara benzer bir çıkış yapamamasının iki nedeni olduğu söyleniyor: Veri güvenliğini sağlamaya ve tekelleşmeyi önlemeye yönelik yasaların kısıtlayıcı ve farklı hedefleri var. .

Yasalar bir yana, internetin evriminde bir sonraki adımı oluşturacağını iddia ederek bir metaverse yaratmaya çalışan Meta, kurucusunun Web3 ve kripto para birimlerine yakınlığı nedeniyle farklı bir yol izleyen Twitter, bir e- ticaret devi. Amazon gibi bulut teknolojilerine yatırım yapan Microsoft, ürettikleri donanım ve yazılımlarla ekosistemini destekleyen Apple ve Apple’ın, süper uygulamalar geliştiren Doğulu şirketlerden farklı bir anlayışa sahip olduğu aşikar.

Uygulama teslimi süper uygulamaları

Beklenenin aksine, Batı’nın süper uygulamaları adı geçen şirketlerin değil de başka bir alanın dijitalleşmesiyle ortaya çıkmış gibi görünüyor. Dijital dağıtım endüstrisi, dijital ödeme ve finansal sistemlerin etkin kullanımı ve lojistik avantajların bir sonucu olarak yıldız uygulamalarını yarattı; bu uygulamaların hizmet çeşitliliğini artırarak süper uygulamalar olma yolunda ilerlediği söylenebilir.

Pandemiyle hızlanan büyüme sayesinde Getir, Gorillas, JOKR gibi uygulamalar tüm dünyada konuşuluyor; Uber Eats ve Amazon Fresh gibi bu alandaki güçlü oyuncular normalden daha yüksek büyüme oranları gösterdi. Türk kökenli Getir, dokuz ülkede faaliyet gösteren bir decacorn’dur; Gorilla Unicorn’un çalışan sayısı 15 bine ulaştı. Yalnızca çevrimiçi sipariş almasıyla tanınan Amazon Fresh, fiziksel mağazalara hizmet vermeye başladı ve Uber Eats, ABD genelinde hava yoluyla yiyecek dağıtımına başladı.

Toz pembe büyüme

Süper uygulamaların, özellikle de bu kategoriye giren ve bu kategoriye girenlerin izlenimi çoğunlukla olumlu oldu. Çünkü bu uygulamalar, kullanıcıların isteklerini en hızlı şekilde yerine getirmelerini sağlar. Ancak bu erişilebilirliğin olumsuz yönleri şaşırtıcı bir şekilde gündeme yansımamakta, yansıtılıyorsa da konseptin geneli değerlendirilirken dikkate alınmamaktadır.

Kentsel tasarım uzmanı Greg Lindsey ve kentsel gelişim uzmanı Lev Kushner, Paris Belediye Başkanı Anne Hidalgo’nun “15 Dakikalık Şehir” konseptine gönderme yapıyor. Bisikletle 15 dakikadan daha kısa sürede ulaşılabilen şehirlere, süper uygulamalar sayesinde bisikletsiz ulaşılabiliyor. Çünkü “gölge dükkanlar” sayesinde tüm siparişler göz açıp kapayıncaya kadar teslim edilir.

Lindsey ve Kushner, süper uygulamaların sağladığı rahatlığın şehir hayatını ve yaya trafiğini azalttığını söylüyor. Küçük ve orta ölçekli işletmeleri olumsuz etkileyen bu gelişme, dünyanın bazı yerlerinde yerel yönetimlerin imar ve yerleşim politikalarıyla engellenmekte, bazen de şirketlerin kendi girişimleriyle ortadan kaldırılmaktadır. Örneğin, Rotterdam’daki Getir deposunun tepkiler üzerine cepheyi bir sanat vitrini olarak kullanmaya başladığı, Amazon Fresh depolarının da farklı alışveriş tercihlerine sahip müşterileri çekmek için fiziksel mağaza olarak kullanıldığı biliniyor.

çifte zarar

Axios’tan Erika Pandey, teslimat endüstrisinin büyümesiyle gelir eşitsizliğinin daha belirgin hale geldiğine dikkat çekiyor. Sağlam kullanıcılardan gelen ev siparişleri, düşük gelirli çalışanlar tarafından yönlendirilir ve teslim edilir. Ancak işten çıkarma kararları öncelikle bu kilit çalışanları etkiler.

Beklenenin aksine, Batılı süper uygulamaların Asya’daki benzerlerinden farklı bir alanın dijitalleşmesiyle ortaya çıktığı görülüyor: teslimat uygulamaları.

İnsanlar evlerinin rahatlığında ihtiyaçlarını karşılayabilirken, sokaklar taksi ve teslimat uygulamalarından araçlarla dolup taşıyor. İlk bakışta fark edilmeyen bir sorun da bu araçların iklim değişikliği üzerindeki etkisi. Motosikletlerin mi yoksa arabaların mı çevreye daha fazla zarar verdiği tartışması sürerken, teslimat araçları da gün boyu karbon salınımına ara vermeden devam ediyor.

Teslimat uygulamalarında düşünülmesi gereken bir diğer şey de empatidir. Müvekkillerin çalışanların haklarının korunması konusunda ne kadar hassas olduklarının bir ölçüsünü bulmak oldukça güç olmakla birlikte; Ülkemizde zaman zaman teslim şartları tartışmaları yaşanıyor. Her koşulda teslimat isteyen müşteriler, zorlu hava koşullarında teslimatı durdurmak için yerel makamlarla iletişime geçen müşterilerle karşı karşıya gelir.

Not: Bu yazı ilk olarak MediaCat dergisinin Temmuz 2022 sayısında yayınlanmıştır.