Uluslararası Af Örgütü HDP’den Anayasa Mahkemesi’ne itiraz: Kapatılması insan hakları ihlali olur

Uluslararası Af Örgütü, “HDP’nin kapatılmasının ifade ve örgütlenme özgürlüğü haklarını ihlal edeceği ve insanların Türkiye’de kamu işlerinin yürütülmesine katılma kabiliyetini ciddi şekilde baltalayacağı” uyarısında bulundu.

Bugün Anayasa Mahkemesi (AYM), kapatma davasında HDP’nin sözlü savunma yapılmaması talebini değerlendirecek. Uluslararası Af Örgütü de bu önemli toplantı öncesinde olayla ilgili yazılı bir açıklama yaptı.

“ULUSLARARASI YÜKÜMLÜLÜKLERİN AÇIK İHLALİ”

Kapatma davasının ifade ve örgütlenme özgürlüğünün ihlali olduğu belirtilen açıklamada, şunlara yer verildi:

“6 Şubat’taki yıkıcı depremlerin ardından belirleyici seçimlere hazırlanırken, HDP’nin kapatılması ve yüzlerce eski ve yeni HDP’linin siyaseten yasaklanması Türkiye’nin uluslararası yükümlülüklerini açıkça ihlal ediyor.

Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) lideri Devlet Bahçeli’nin defalarca “terör bağlantısı” iddiasıyla HDP’nin kapatılması yönünde alenen çağrıda bulunmasının ardından Yargıtay Başsavcısı, Anayasa Mahkemesi’nde dava açtı. Mart 2021’de HDP’nin kapatılması talebiyle. Anayasa Mahkemesi, “HDP’nin terör örgütünün odak noktası haline geldiği” iddialarına yeterli delil sağlamadığı gerekçesiyle iddianameyi Başsavcılık’a iade etti. Mahkeme, Haziran 2021’de Başsavcılık tarafından iletilen iddianameyi kabul etti.

“KİŞİSEL BÜTÜNLÜĞE AYKIRI EYLEM” İDDİASI

İddianamede, HDP’nin “devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğüne” karşı harekete geçtiği ve bu eylemlerin odağı haline geldiği iddia ediliyor. HDP, parti kapatma girişimine itiraz ederek 5 Kasım 2021’de Anayasa Mahkemesi’ne ön savunma yaptı. Yargıtay Başsavcılığı, iddianamede adı geçen 451 kişinin yazılı itirazlarını beklemeden ve incelemeden 30 Kasım’da esasa ilişkin mütalaasını açıkladı. Mayıs 2022’de Başsavcılık, mahkemeye HDP’ye yönelik suçlamaları doğruladığı iddia edilen ek kanıtlar sunsa da, savcılığın suçlamasını destekleyecek somut kanıtlar sunmadı. Ocak 2023’ün başlarında Anayasa Mahkemesi, diğer tüm meclis grupları gibi partiye de ihtiyati tedbir olarak Hazine fonlarının yatırıldığı banka hesabına bloke etme emri verdi. Engelleme kararı, HDP’nin itirazı üzerine Mart 2023’te oy çokluğuyla bozuldu. HDP’nin 11 Nisan 2023’teki duruşmada savunmasını sunması bekleniyor.

“AİHM ÇOK KEZ İHLAL KARARI VERDİ”

HDP, Türkiye’de 1993’ten bu yana anayasaya aykırı eylemlerde bulunduğu iddiasıyla kapatmaya yol açabilecek bir davayla karşı karşıya kalan sekizinci Kürt sol siyasi partisi oldu. Bu süre zarfında, PKK ile bağlantılı oldukları iddiasıyla beş siyasi parti kapatıldı. Diğer iki parti kendilerini feshetti. Türkiye’nin de taraf olduğu Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), Kürt siyasi partilerinin kapatılmasından sonra yapılan tüm açıklamalarda ilk olarak şunun söylenemeyeceği gerekçesiyle Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni (AİHS) defalarca reddetmiştir. Tümü, bu partilerin kapatılmasının “acil toplumsal gerekliliği” karşıladığı ve 11. maddeye aykırı olarak karar verildiği. 1971’de kapatılan Parti (TİP), PKK’nın kuruluşundan çok önce.

Bugüne kadar Türkiye, AİHM’nin siyasi partilerin kapatılması veya bu partilerle ilişkili kişilere yönelik diğer kısıtlamalarla ilgili insan hakları ihlalleri tespit eden kararlarını uygulamamıştır. Bu kararlar arasında, yetkililerin HDP’li milletvekillerinin dokunulmazlıklarını kaldırarak haksız yere yargılanmalarına yol açtığı davalar ile terörle mücadele yasalarının ifade ve örgütlenme özgürlüğünü haksız yere kısıtlamak için kullanıldığı davalar yer alıyor. Örneğin, Aralık 2020’de AİHM Büyük Dairesi, eski HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş’ın tutuklanması ve yargılanmasıyla ilgili olarak, diğer hakların yanı sıra Türkiye’nin özgürlüğü ve güvenliği (Madde 5), ifade özgürlüğü (Madde 10) Demirtaş) ve seçme ve seçilme hakkı (AİHS 1. Protokolün 3. Maddesi). Mahkeme ayrıca, çok geniş ceza kanunlarının, özellikle 3713 Sayılı Terörle Mücadele Kanunu ve onun geniş yorumunun, siyasi muhalefet ifadeleri de dahil olmak üzere bir dizi meşru eylemi cezalandırmak için kullanıldığını tespit etmiştir. Ayrıca AİHM, siyasi muhalifler hakkında Ceza Kanunu veya Terörle Mücadele Kanunu’nun çeşitli maddeleri kapsamında başlatılan cezai soruşturmalar sonucunda ifade özgürlüğü hakkına makul olmayan ve orantısız müdahaleler olduğunu tespit etti.

“SÖYLEŞME VE TOPLANMA ÖZGÜRLÜĞÜNÜN İHLAL EDİLMESİ”

HDP’nin kapatılması ifade ve örgütlenme özgürlüğü hakkının ihlali olur ve Türkiye’de halkın kamu işlerinin yürütülmesine katılma kabiliyetini ciddi şekilde baltalar. Uluslararası Af Örgütü, bu hakların yeterince korunmasını sağlamak için Türk makamlarını uluslararası insan hakları hukuku kapsamındaki yükümlülüklerine uymaya ve AİHS hükümlerine, Sözleşme Protokollerine ve AİHM’nin önceki kararlarına uymaya çağırmaktadır. Özellikle, Yargıtay Başsavcısı, AİHM’nin Türk makamlarının Türkiye’nin içinde bulunduğu benzer koşullarla bağlantılı olarak örgütlenme hakkının ihlal edildiğini tespit ettiği önceki kararlarını dikkate alarak HDP aleyhindeki kapatma davasını geri çekmelidir. yetkililer son yıllarda siyasi partileri kapattı.

Buna ek olarak, Uluslararası Af Örgütü, Anayasa Mahkemesi’ni AİHM’nin mevcut davayla ilgili olan ve kararını yönlendirmesi gereken çok sayıda bağlayıcı kararını gözden geçirmeye davet etmektedir. Yargı da dahil olmak üzere bir bütün olarak Türk devleti, uluslararası insan hakları hukukuna saygı göstermek ve ülkenin her vatandaşının örgütlenme özgürlüğü hakkını özgürce kullanabilmesini sağlamakla yükümlüdür.”